زمانی که برای اولین بار خبر تغییر سوکت PGA به LGA در پلتفرم جدید AMD منتشر شد، بسیار منتظر بودیم تا عملکرد تیم قرمز را در این سوکت و نسل جدید مشاهده کنیم. اکنون نوبت آن رسیده تا نگاهی داشته باشیم به چیپ ست های جدیدی که AMD AM5 را همراهی می کنند. سه چیپ ست B650 میانرده، X670 پرچمدار و X670E اکستریم امروز توسط AMD به طور رسمی معرفی شدند.
چیپ ست های جدید تیم قرمز برای پشتیبانی از AMD AM5 درواقع بستری هستند برای حرکت به سمت PCIe Gen 5.0 به همراه رایزن 7000. شاید AMD دیر تر از اینتل به جمع استفاده کنندگان از PCIe Gen 5.0 پیوست اما این اکوسیستم جدید حرف های بسیاری برای گفتن دارد.
مادربردهای MSI X670E و MSI X670 به طور رسمی معرفی شدند
سوکت AM4 سال ها عهده دار میزبانی از نسل های مختلف پردازنده های RYZEN بود اما اکنون بازنشسته شده و جای خود را به سوکت AM5 می دهد. سوکتی که ساختار آن از PGA به LGA تغییر پیدا کرده و با 1718 پین ارتباطی بستری برای نسل هفت رایزن فراهم کرده است. قطعا باید AMD را برای استفاده دراز مدت از AM4 ستایش کرد. کاری که اینتل هیچ تبحری در آن نداشت و با بازنشسته کردن زود هنگام سوکت ها، تنها کاربران خود را با چالشی بیشتر همراه می کرد.
سوکت AM5 LGA 1718
پلتفرم AM5 در درجه اول دارای سوکت جدید LGA 1718 با 1718 پین ارتباطی خواهد بود که به طور رسمی از پردازنده هایی تا 170 وات پشتیبانی می کند. شرکت AMD دیگر مسیر PGA (Pin Grid Array) را دنبال نمی کند و اکنون روی LGA (Array Grid Array) تمرکز کرده تا پلتفرم های جدید خود را با این ساختار روانه بازار کند. در واقع این تغییر در ساختار سوکت شوک عظیمی به طرفداران AMD بود اما زمانی که همین طرفداران پردازنده AMD را در زمان اسمبل در دست می گرفتند، از ترس خم شدن پین های ارتباطی و معیوب شدن پردازنده، با حسرت به سوکت های LGA اینتل نگاهی می انداختند. اما دلیل اصلی مهاجرت از PGA به LGA، استفاده از فناوری های پیشرفته مانند DDR5 و PCIe 5.0 بود.
از نظر طول عمر باید بگوییم که پلتفرم AM5 در ابتدا از پردازنده‌های دسکتاپ Ryzen 7000 Zen 4 پشتیبانی می‌کند ولی این پشتیبانی را به پردازنده‌ها و APU های آینده تیم قرمز گسترش می‌دهد. اگر طول عمر AM4 را برای AM5 متصور شویم، باید در انتظار کم شدن طرفداران پلتفرم های اینتل باشیم، زیرا اینتل عادت دارد در هر دو نسل یک سوکت جدید معرفی کند که همین موضوع، پشتیبانی محدود و ضعیف و البته بی ارزش شدن نسل های گذشته را به همراه دارد.
پشتیبانی از نسل پنجم فناوری ها
پلتفرم AMD AM5 از رم های DDR5 پشتیبانی کرده و دیگر مانند رقیب آبی پوش همزمان از DDR4 و DDR5 پشتیبانی نمی کند. این موضوع یک مزیت دارد و یک عیب. در واقع مزیت آن این است که این پشتیبانی یک طرفه، می تواند در آینده ای نزدیک قیمت رم های DDR5 را به قیمت واقعی نزدیک تر کند. عیب آن این است که در حال حاضر خرید رم های DDR5 چه از نظر قیمت و چه از نظر عملکرد منطقی نیست.
اما جدا از قیمت و عملکرد نچندان جذاب DDR5، باید به دو نکته اشاره کنیم که در پلتفرم AMD AM5 مشاهده می شود. این پلتفرم تازه از راه رسیده از رم های DDR5 با فرکانس 5200 مگاهرتز پشتیبانی می کند. این فرکانس، تایید شده از سوی JEDEC و به صورت پایه در این پلتفرم ارائه می شود. نکته اصلی این است که پردازنده های نسل 12 اینتل و مادربردهای سری 600، با پشتیبانی پایه DDR5-4800 به بازار عرضه شدند که این موضوع نشان از پیشرفت سریع DDR5 دارد.
نکته دوم این است که یک ویژگی جدید به نام EXPO (پروفایل های توسعه یافته AMD برای اورکلاک رم) برای رسیدن به فرکانس نامی شرکت ها و عملکرد بهتر رم در نظر گرفته شده است که در واقع فناوری همچون XMP اینتل است. شرکت AMD در گذشته چندان مهارت بالایی در ارائه فرکانس های بیش از فرکانس پایه رم نداشت. این موضوع به مرور در پلتفرم های AMD برطرف شد اما اینکه پلتفرم های AMD نسبت به اینتل به فرکانس بالاتر رم اهمیت می دهند، قطعاً یکی دیگر از دلایل پشتیبانی AMD AM5 از DDR5-5200 است.
بجز پشتیبانی از DDR5، اینک پلتفرم جدید X670E اولین پلتفرمی است که جدا از اسلات PCIe، در بخش ذخیره سازی هم به طور استاندارد می تواند از M.2 Gen 5.0 پشتیبانی کند. این موضوع در کنار خطوط بی شمار پشتیبانی شده توسط پردازنده های RYZEN 7000 و چیپ ست های سری AMD 600، نسل جدید پلتفرم های AMD را برتر از اینتل می کند.
چیپ ست B650 / X670 / X670E
مادربردهای سری 600 در ابتدا با سه چیپست B650 / X670 / X670E عرضه می شوند. از نظر ویژگی ها، چیپ ست X670E (Extreme) برای مادربردهای پرچمدار با قابلیت های بی نظیر و اورکلاک شدید طراحی شده است و از PCIe 5.0 هم برای کارت گرافیکی و هم برای ذخیره سازی پشتیبانی خواهد کرد.
مادربردهای X670 از نظر ارائه اورکلاک بسیار شبیه به X670E خواهند بود، اما پشتیبانی از PCIe Gen 5.0 برای درگاه ذخیره سازی و کارت گرافیک را به تولید کنندگان واگذار کرده است. در واقع این چیپ ست دست تولیدکنندگان مادربرد را باز می گذارد تا انتخاب کنند مادربردی با ترکیبی از PCIe 5.0 برای کارت گرافیک و PCIe 4.0 برای ذخیره سازی طراحی کنند یا مادربردی با ترکیب کارت گرافیک و درگاه ذخیره سازی PCIe 5.0 را به بازار عرضه کنند. لازم به ذکر است که هم X670E و هم X670 دارای PCH یا چیپ ست دوگانه هستند تا بخش پنل ارتباطی یا I/O با فناوری های جدید و خطوط بی شمار را به راحتی پشتیانی کنند.
در نهایت، چیپ ست B650 به عنوان یک میان رده عملگرا و دوست داشتنی در این بین وجود دارد که می تواند به تنهایی بار فروش حجم زیادی از مادربردهای AMD 600 را بر دوش بکشد، هرچند مادربردهای مبتنی بر B650 تنها با پشتیبانی از PCIe 5.0 برای دستگاه های ذخیره سازی عرضه می شود. مادربردهای B650 جانشین مادربردهای B550 خواهند بود و در محدوده قیمتی مشابهی قرار دارند. در مقایسه با X670E و X670، چیپست B650 با طراحی یک PCH عرضه می‌شود. این مادربردها از RDNA 2 iGPU نیز پشتیبانی می‌کنند که بر روی پردازنده‌های Ryzen 7000 خانواده رافائل ارائه می‌شود و هر دو خروجی HDMI / DP جدید را ارائه می‌کنند.
در مجموع مادربردهای AMD 600 در کنار پردازنده های رافائل RYZEN 7000 قادر به پشتیبانی از 24 خط PCIe 5.0 برای کارت گرافیک و ذخیره سازی هستند و می توانند تا حداکثر 14 پورت USB Type C از نوع SuperSpeed را همراهی کنند. همچنین پشتیبانی از شبکه بی سیم WiFI-6E در کنار نوعی خاص از بلوتوث 5.2 با مصرف انرژی بسیار کم به این ترکیب جذاب پیوسته اند. جالب است بدانید مادربردهای AMD 600 به چهار خروجی HDMI 2.1 و DisplayPort 2 مجهز خواهند شد تا ویژگی‌های گرافیک یکپارچه RDNA2 سری Ryzen 7000 را به خوبی همراهی کنند.
قابلیت Smart Access Storage
یکی از ویژگی های برجسته پلتفرم AMD AM5 و AMD 600، قابلیت SAG یا Smart Access Storage است. این قابلیت در واقع نوعی فناوری فشرده سازی داده است تا لودینگ سریعتر در بازی ها را ارائه کند. فناوری SmartAccess Storage شما را از صفحه بارگذاری یا لودینگ خارج کرده و وارد گیم پلی می کند. در لودینگ بازی، نیاز به توان محاسباتی بسیار در پردازنده و از بین بردن فشرده سازی، باعث طولانی شدن این فرایند می شود. ای ام دی برای کمک به دور زدن این تنگناها، قابلیت Smart Access Storage را ایجاد کرده است، مجموعه‌ای از فناوری‌هایی که از DirectStorage مایکروسافت و دسترسی حافظه هوشمند با فناوری‌های جدید پلتفرم AMD استفاده می کند. این قابلیت همراه با رفع فشرده‌سازی داده ها توسط کارت های Radeon برای بهبود زمان بارگذاری بازی ها، تجربه ای بی نظیر از گیم پلی را به گیمرها هدیه می دهد.