جالب است بدانید نگارنده و یکی از دوستان فعال در حوزه سخت افزار، قبل از رونمایی رسمی انویدیا از RTX 40، این نظریه را داشتیم که کانکتورهای جدید یکی از مواردی است که می تواند برای این نسل دردسر ساز باشد. بله درست حدس زدیم. با اینکه نظریه ما بر اساس جریان بیش از اندازه و داغ شدن بود، اکنون مشخص شده سهل انگاری انویدیا در طراحی کانکتور 16 پین معروف به 12VHPWR و خصوصاً تراکم بالا و نزدیک بودن ترمینال های کانکتور در کنار ابعاد بزرگ RTX 4090 ها، موجب شده تا کنون پنج کاربر گزارش کانکتور ذوب شده و سوخته پرچمدار جدید انویدیا را منتشر کنند. حال ببینیم مشکل کجاست ؟
شروع داستان ذوب شدن 12VHPWR
داستان از آنجا آغاز شد که یکی از کاربران اعلام کرد کانکتور و کابل تبدیل RTX 4090 ذوب شده است. طولی نکشید تا دو کارت گرافیک دیگر هم به این مشکل دچار شدند و پس از آن نیز دو کارت دیگر به این جمع اضافه شدند. تا کنون پنج کارت گرافیک (تا زمان نوشتن این مطلب) RTX 4090 با کانکتور 16 پین ذوب شده گزارش شده است. البته گفته شده که انویدیا و PCI-SIG نگران واریانس حرارتی کانکتورهای جدید بوده اند. سوال اینجاست که چرا قبل از ورود به بازار راهکاری اساسی برای این مشکل نیافتند؟.
کارت گرافیک های RTX 4090 Gaming OC گیگابایت و RTX 4090 TUF Gaming OC ایسوس (تا جایی که منابع معتبر اعلام کرده اند و میدانیم)، کارت گرافیک هایی بودند که در گزارش کاربران از ذوب شدن کانکتور، در این وضعیت قرار گرفته اند. حال سوال اصلی این است که آیا باید در زمان خرید کارت گرافیک های RTX 4090 گیگابایت* و ایسوس، مراقب بود؟ جواب را در همین ابتدا اعلام می کنم و در ادامه دلایل این جواب را هم اعلام می کنم. در واقع جواب منفی است. مشکل این کارت گرافیک ها و کانکتورهای 12VHPWR مربوط به گیگابایت، ایسوس یا هر برند دیگری نیست. مشکل از آنجا آب می خورد که انویدیا بدون آزمایش های دقیق، کانکتوری با توان انتقال جریان بالا را در پرچمداران جدید معرفی کرد. در این بین سوال دیگری مطرح می شود که آیا مشکل کانکتور، جریان بالای آن است؟ باز هم باید بگوییم جواب منفی است. درست است که جریان زیاد باعث ذوب شدن می شود اما دلیل ابتدایی این مشکل چیز دیگری است.
- * نکته : گیگابایت کارت معیوب کاربر را با کارتی دیگر جایگزین کرده و کارت با کانکتور ذوب شده را به انویدیا داده تا بررسی های دقیق تری برای وجود این مشکل انجام شود.
کاربر گزارش می دهد که در حال بازی Red Dead Redemption 2 بر روی کارت NVIDIA GeForce RTX 4090 خود بوده است که کارت شعله ور شد و کانکتور برق سوخت. با نگاهی دقیق به تصاویر، به نظر می رسد این مشکل در اطراف 12 پین اصلی زیر چهار پین اضافی رخ داده است.
مشکل اصلی کجاست؟
کارت گرافیک های RTX 4090 دارای یک کابل تبدیل چهار 8 پین به یک 12VHPWR یا 12+4 پین (16 پین) هستند. این کابل چندان انعطاف پذیری بالایی ندارد ولی به دلیل ابعاد بزرگ کارت گرافیک، کاربران چاره ای جز خم کردن این کابل برای مدیریت بهتر ندارند. حتی با وجود داشتن کیس های بزرگ هم امکان برخورد کابل به پنل جانبی یا شیشه بغل کیس وجود دارد. عرض زیاد RTX 4090 و قابلیت خم شدن ضعیف کابل برق و البته کانکتوری که در لبه کارت قرار گرفته، باعث شده تا فضای زیادی برای نصب دلخواه وجود نداشته باشد. کابل برق این کارت ها باید حداقل 35 میلی متر بدون خم شدن به کانکتور متصل شده باشد و اگر این فاصله کمتر از میزان تعیین شده باشد، اتصال کوتاه و در نهایت گرمای بیش از اندازه، مشکلاتی را به وجود می آورد.
نکته جالب این است که تا کنون کاربرانی که از پاورهای مجهز به کانکتور ATX 3.0 و PCIe 5.0 استفاده می کنند با این مشکل روبرو نشده اند (همچنان بر اساس گزارش منابع معتبر) و تنها کاربرانی که از کابل تبدیل یا آداپتور کانکتور 16 پین استفاده کرده اند با ذوب شدن کانکتور مواجه بودند. پس از آزمایش های مختلف کانکتور جدید 12VHPWR، مشخص شده است که خمش شدید بیش از 40 درجه ممکن است منجر به تراکم حرارت و در برخی موارد حتی ذوب شدن کابل‌ها شود اما اکنون حتی به زاویه کمتر از 40 درجه هم نمی توان اعتماد کرد.
چرا این مشکل باعث ذوب شدن می شود؟
همانطور که می دانید و البته بارها به آن اشاره کرده ام، این کانکتورها ( 12VHPWR ) جریان و آمپراژ بالایی را منتقل می کنند. پایداری جریان و اتصال صحیح می تواند این کانکتور را به یک راه ارتباطی جذاب تبدیل کند اما اگر این ارتباط پایدار و صحیح نباشد، دچار اتصال کوتاه و تراکم حرارتی در بخش هایی می شود. بر اساس اسلایدهای منتشر شده از یک گزارش رسمی، با خم شدن کابل، پین های ارتباطی به درستی به سوکت متصل نشده و دقیقاً مشکل از همینجا آغاز می شود. ارتباط نا صحیح پین های ارتباطی و سوکت باعث می شود تا جریان از بخش کوتاهی منتقل شود، وقتی جریانی زیاد از بخشی کوتاه منتقل می شود، تمرکز در حرارت، جریان بیشتر در دیگر پین ها و در نهایت دمای بالا، ذوب شدن و شعله ور شدن را به همراه دارد. از آنجا که ساختار بیرونی کانکتور و کابل ها از پلاستیک است، تحمل دمایی پایین، مشکلاتی را به وجود می آورد.
شرکتی که مشکل دارد بقیه را قبول ندارد
شرکت Cablemod و Seasonic هر دو آداپتورهای تصب 90 درجه را معرفی کرده اند که می تواند این مشکل را برطرف کند.
شرکت Cablemod آداپتور کابل برق 12VHPWR با زاویه 90 درجه برای RTX 40 معرفی کرد
مانند هر کابل برقی، خم شدن بیش از حد کابل آداپتور 16 پین، چه به صورت عمودی یا افقی، می تواند باعث شل شدن ترمینال و به هم خوردن یکپارچگی جفت شدن شود. همانطور که گفتیم حداقل 35 میلی متر فضا بعد از کانکتور برق 16 پین برای خم کردن توصیه می شود. اما کاربرانی اعلام کرده اند که این مشکل حتی در فواصل طولانی‌تر، به عنوان مثال، 40 میلی‌متر نیز همچنان پابرجا است.
این موارد را دوباره بازگو کردیم که بگوییم یکی از راهکارهای ایده آل، استفاده از این آداپتورهای 90 درجه است. حال جالب است بدانید انویدیا اعلام کرده اگر از آداپتورهای شرکت های ثالث مانند Cablemod و Seasonic استفاده کنید، گارانتی کارت شما باطل می شود، این در حالی است که ذوب شدن و خرابی این کارت ها مربوط به کانکتور خود انویدیا است نه شخص ثالث ها.
نوش دارو پس از مرگ
دو داستان جالب دیگری که در این مدت رخ داده این است که یکی از کاربران در زمان بنچمارک، متوجه بوی سوختن می شود، به سرعت کابل را از کانکتور جدا می کند تا با مشکلی جدی تر روبرو نشود (خوشبختانه به کارت آسیبی نرسیده اما یکی از کانکتورها ذوب شده) و دومی این بود که کاربری پس از خرید یک پردازنده جدید، برای اسمبل مجدد سیستم و نصب پردازنده جدید، کانکتور برق کارت را جدا می کند و در کمال تعجب با ذوب شدن و تغییر شکل کانکتورها روبرو می شود.
انویدیا زمانی که اولین مورد از این مشکلات ظاهر شد، تحقیقاتی را در مورد این موضوع آغاز کرد و دلیل خوبی هم داشت، زیرا بحران‌ها در حال گسترش هستند. قطعاً این موضوع برای هر خریدار RTX 4090 با هر برندی ممکن است ترسناک باشد زیرا این کارت گران قیمت را ممکن است در عرض چند ثانیه از دست دهید.