تصور بر این بود که RTX 4060 و RTX 4060 Ti مورد انتظارترین کارت های ADA RTX 40 هستند اما زمانی که برای اولین بار مشخصات RTX 4060 Ti با 8 گیگابایت حافظه تصویری VRAM فاش شد، سیل عظیمی از انتقادها به سوی انویدیا سرازیر شد. دقیقاً پس از این موضوع بود که رومرها اعلام کردند انویدیا در حال کار بروی سه کارت سری RTX 4060 است. یک RTX 4060 پایه، RTX 4060 Ti 8GB و RTX 4060 Ti 16GB. در این مطلب بررسی می کنیم که چرا RTX 4060 Ti در سال 2023 کارت ارزشمندی نیست !
بسیاری RTX 4060 Ti را به دلیل مصرف انرژی کم، قدرت کافی و پشتیبانی از DLSS 3 با توجه به قیمت کم ستایش می کنند و بعضی دیگر روی VRAM محدود و پیامدهای آن در بازی های روز تمرکز کردند که هر دو مورد درست است اما کفه ترازو به سمت یک نظریه سنگین تر است. با پیشرفت صنعت گیم، بازی هایی که به بیش از 8 گیگابایت VRAM نیاز دارند، به طور فزاینده ای در حال افزایش هستند، که برای کسانی که به مدل 8 گیگابایتی 399 دلاری نگاه می کنند، ناامید کننده است.
برای درک بهتر این موضوع باید RTX 4060 Ti 8GB را با RTX 3060 Ti 8GB مقایسه کنیم.
در مقام مقایسه باید عنوان کنیم که RTX 4060 Ti به تراشه 5 نانومتری TSMC مجهز شده که 4352 هسته، 34 واحد SM، 136 هسته TENSOR و 34 هسته RT را ارائه می کند. همچنین فرکانس بوست 2535 مگاهرتز، قدرت محاسباتی 22 ترافلاپس و 160 وات توان مصرفی از دیگر ویژگی های این کارت است. در سمت دیگر RTX 3060 Ti با تراشه 8 نانومتری سامسونگ، 4864 هسته، 38 واحد SM، 152 هسته TENSOR و 38 هسته RT دارد که فرکانس بوست 1665 مگاهرتز، قدرت محاسباتی 16.2 ترافلاپس و 200 وات توان مصرفی را می توان به عنوان مشخصات یاد کرد.
نتایج بنچمارک 3DMARK دو کارت RTX 4060 Ti و RX 7600 منتشر شد
با نگاه کردن به این مشخصات با خود می گویید که چرا تمام موارد RTX 3060 Ti بیشتر از نسل جدید است و این دقیقاً همان جایی است که به لطف TSMC با هسته های کمتر و حتی توان کمتر قرار است قدرت بیشتر نسیب کاربران و گیمرها شود.
اما یکی از مهمترین تغییرات بین دو نسل این است که حافظه نهان یا کش L2 در RTX 3060 Ti برابر با 4 مگابایت است ولی در RTX 4060 Ti این مقدار به 32 مگابایت افزایش یافته. انویدیا این افزایش 8 برابری را دلیلی بر برتری RTX 4060 Ti می داند. در واقع کش در کارت گرافیک بسیار مهم است زیرا رابطه نزدیکی با VRAM یا فریم بافر دارد.
الان بهترین فرصت است که حافظه هر دو کارت را با هم مقایسه کنیم. کارت RTX 4060 Ti دارای 8 گیگابایت حافظه از نوع GDDR6 است که گذرگاه 128 بیتی و پهنای باند 288 گیگابایت در ثانیه را در کنار سرعت حافظه 18 گیگابیت در ثانیه ممکن می سازد. در سوی دیگر RTX 3060 Ti دارای همان 8 گیگابایت ظرفیت حافظه از نوع GDDR6 است که رابط یا گذرگاه 256 بیتی، پهنای باند 448 گیگابایت در ثانیه و سرعت حافظه 14 گیگابیت در ثانیه را ارائه می کند.
همانطور که در بخش حافظه هم مشخص است، RTX 4060 Ti مشخصات بسیار ضعیف تری نسبت به RTX 3060 Ti دارد اما چشم و امید انویدیا به حافظه نهان یا کش بیشتر نسل جدید است. در تئوری، اندازه کش بزرگتر اجازه می دهد تا نیاز کمتری به جستجوی مداوم داده ها در VRAM وجود داشته باشد. هر چه کش بیشتری داشته باشیم ترافیک در رابط حافظه یا گذرگاه حافظه و VRAM کمتر میشود. همین موضوع نشان می دهد که چرا پهنای باند و گذرگاه حافظه RTX 4060 Ti نسبت به RTX 3060 Ti کمتر است.
انویدیا اعلام کرد که کش L2 بزرگتر، ترافیک حافظه را تقریباً به نصف کاهش می دهد، که نتیجه آن اثربخشی دو برابری پهنای باند است. بر اساس معادلات ریاضی انویدیا پهنای باند RTX 4060 Ti برابر با 288 گیگابایت در ثانیه نیست بلکه اثر بخشی کش بیشتر، پهنای باند را معادل 554 گیگابایت بر ثانیه می کند.
حتی جنسن هوانگ مدیر عامل انویدیا هم از 8 گیگابایت بودن این کارت دفاع کرد و به گیمرها گفت : “به یاد داشته باشید که VRAM رم کامپیوتر نیست، بلکه یک حافظه نهان (کش) است و مهم نحوه مدیریت حافظه نهان است. و بله، هر چه کش بزرگتر باشد، بهتر است. با این حال، شما با چیزهای زیادی معامله می کنید.” آقای هوانگ مشخص نکرده اند که گیمرها VRAM بیشتر را به چه چیزی معامله کرده اند؟ قدرت یا قیمت؟
بله آقای هوانگ درست می گوید، VRAM اساسا یک کش است. داده ها از منبع ذخیره سازی به رم و در نهایت به VRAM منتقل می شوند. مشکل این است که خروج دیتا از رم کامپیوتر به طور قابل توجهی کند است، و این دلیل بزرگی است که چرا ما در بازی هایی مانند The Last of Us Part One و Hogwarts Legacy شاهد باگ و خرابی های بزرگ هستیم. هوانگ می‌گوید که مدیریت VRAM مانند کونگ فو است، و اگرچه ممکن است در تئوری درست باشد، اما شاهد بودیم که همه چیز معادلات ریاضی نیست.
در واقع انویدیا به خوبی می داند مشکلاتش در خصوص عرضه ناموفق RTX 4060 Ti مربوط به VRAM است به همین دلیل نسخه 16 گیگابایت را در دست عرضه دارد آن هم با اختلاف 100 دلاری (5 میلیون تومان) برای 8 گیگابایت بیشتر!. همچنین یکی دیگر از دلایلی که فروش نسخه 8 گیگابایت و 12 گیگیابایت RTX 4060 Ti با هم نبود، تضمینی برای فروش نسخه 8 گیگابایت است زیرا در صورت عرضه هر دو نسخه، حتی شاهد فروش یک کارت 8 گیگابایت هم نبودیم.
با نگاهی به عملکرد دو کارت گرافیک از دو نسل به خوبی متوجه می شوید که در 1080 پیکسل، کارت RTX 4060 Ti حدود 27 درصد سریعتر از RTX 3060 Ti است (نزدیک به RTX 3070 Ti). این یک پیشرفت بین نسلی بد نیست و می توان قابل توصیه برای ارتقاء کارت گرافیک هم باشد. اما زمانی که پای رزولوشن 4K وسط می آید نسل جدید تنها 16 درصد سریعتر از نسل قبلی است و این دقیقاً مشکلی است که RTX 4060 Ti دارد. هرچه رزولوشن بیشتر می شود اختلاف بین دو کارت هم باید بیشتر شود نه کمتر. در رزولوشن 1080 یک گلوگاه مختصر پردازنده وجود دارد اما در 4K این کارت است که نتیجه نهایی را مشخص می کند. به عنوان مثال RTX 3070 Ti نسبت به RTX 3060 Ti در رزولوشن 1080 پیکسل حدود 29 درصد سریعتر و در 4K حدود 31 درصد سریعتر است. در بازی Returnal کارت RTX 4060 Ti تنها دو فریم بیشتر از RTX 3060 Ti دارد.
اما مشکلات بیشتر هم می شود. در بازی The Last of Us کارت RTX 3060 Ti حدود 12 درصد در رزولوشن 1080 و حدود 40 درصد در 1440 پیکسل از RTX 4060 Ti سریعتر است. بله درست است نسل قبلی سریعتر از نسل جدید است و دقیقاً این همان پیامدهایی است که باید منتظرش باشیم.
این موضوع نشان می دهد که حتی افزایش ظرفیت حافظه یا VRAM کارت RTX 4060 Ti هم مشکل را برطرف نمی کند. در واقع کارت جدید مشکل پهنای باند حافظه دارد و نمی تواند به یک باره حجم عظیمی از داده را منتقل کند، حتی با کش بیشتر. این مشکل خود را با کاهش لحظه ای فریم به زیر 5 فریم نشان می دهد. مشکلات VRAM و پهنای باند تنها خود را به شکل کاهش نرخ فریم نشان نمی دهد، بعضی مواقع حتی با کاهش جزئیات در بافت می توانید این موضوع را متوجه شوید.
با اینکه برترین کارت گرافیک جهان از ساخته های انویدیا است یا در Ratracing و هوش مصنوعی در خط مقدم است اما هم انویدیا هم اینتل باید بدانند که برترین ساختار کش و حافظه نهان مربوط به AMD است.
Nvidia می‌گوید که حافظه پنهان بزرگتر به ردیابی پرتو و عملکرد DLSS کمک می‌کند. بدون روشن بودن ردیابی اشعه، RTX 4060 Ti ادعا می کند که 18 درصد سریعتر از آخرین نسل 3060 Ti است. اما با ردیابی پرتو، 25٪ افزایش یافته است.