بررسی اختصاصی مادربرد X870E AORUS ELITE WIFI7 گیگابایت

پردازنده‌های سری AMD RYZEN 9000 اوج هنر معماری چیپلتی هستند. پردازنده‌هایی بسیار ارزشمند در دورانی که نسل 13 و 14 اینتل با مشکلات ناپایداری مواجه شدند و پردازنده‌های Core Ultra 200 اینتل هم بهبود عملکرد ناچیز را تجربه کرد. در واقع بهترین انتخاب در بین پردازنده‌های موجود در بازار، رایزن‌های AMD است. قطعاً یکی از جذابیت‌های RYZEN 9000 قابلیت پشتیبانی از مادربردهای سری 600 و 800 است. طیف وسیعی از مادربردها در دسترس خریداران است؛ اما اگر به دنبال بهترین تجربه در بخش عملکرد، اورکلاک، ارتباطات و نوآوری باشید، انتخاب اول شما مادربردهای X870 و X870E است. در این بررسی نگاهی داریم به مادربرد X870E AORUS ELITE WIFI7 از لاین پریمیوم‌های گیگابایت. مادربردی بی‌ادعا اما عمل‌گرا. با رسانه بنچیمو همراه باشید.

مقدمه

هدف‌گذاری AMD در بخش بهترین‌های محاسباتی با پردازنده‌های پرچم‌دار در پلتفرم دسکتاپ با ورود معماری Zen 5 ادامه دارد. معماری جدید چندین تغییر اساسی دارد که امکان ارتقای عملکرد عظیم را در برنامه‌های تک‌هسته‌ای و چندهسته‌ای فراهم می‌کند. اینها را می‌توان به بهبود 16 درصدی IPC نسبت داد که در پردازنده‌ای مانند Ryzen 9 9950X با معماری جدید قابل‌مشاهده است.

---

بررسی اختصاصی برترین پردازنده دسکتاپی AMD Ryzen 9 9950X

---

پردازنده‌های Ryzen 9000 جانشین سری Ryzen 7000 هستند؛ اما همچنان از همان ترکیب برنده استفاده می‌کند با این تفاوت که معماری از Zen 4 به Zen 5 تغییر پیدا کرده است. تیم قرمز AMD بسیار در برابر پردازنده‌های نسل 14 و 13 اینتل قرار گرفت. درحالی‌که رقابت به دلیل مشکلات بی‌ثباتی و با اعلام خود شرکت که آسیب دائمی است و به‌روزرسانی میکروکد در اواخر ماه جاری برای رسیدگی به تراشه‌ها در اثر تخریب بیشتر، با واکنش‌های منفی زیادی مواجه است، AMD در موقعیت بسیار راحت برای گسترش پردازنده‌های دسکتاپی خود قرار دارد. قطعاً یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های این نسل، پشتیبانی گسترده در بخش مادربردهای مختلف است که دست کاربر را برای انتخاب باز می‌گذارد و تا سال‌ها می‌توان از سوکت مشترک آنها استفاده کرد.

ویژگی‌های کلیدی پردازنده‌های AMD Ryzen 9000 :

• تا 16 درصد بهبود IPC با Zen 5
• فرآیند 4 نانومتری TSMC و 6 نانومتری دای I/O
• عملکرد بازی تا 23 درصد (حداکثر) سریعتر در مقایسه با نسل چهاردهم اینتل
• تا 56 درصد عملکرد چند رشته ای سریع تر در مقایسه با نسل چهاردهم اینتل
• پشتیبانی از تمامی پلتفرم های AM5 موجود با سوکت LGA 1718
• پشتیبانی سریعتر از حافظه دو کاناله DDR5
• حداکثر سرعت DDR5-5600 رم به صورت پایه (JEDEC)
• 28 خط PCIe Gen5
• TDP های 65W-170W

این تغییرات جدید منجر به افزایش قابل‌توجه IPC به طور متوسط 16٪ در مقابل Zen 4 شده است. در موارد خاص، هسته Zen 5 می‌تواند تا 35 درصد IPC مانند بهتر را ارائه کند. AMD همچنین تغییرات قابل‌توجهی در IMC ایجاد کرد که اکنون منجر به پشتیبانی بسیار بالاتر از حافظه EXPO/XMP شده است و ساعت Infinity Fabric از 2000 مگاهرتز در Zen 4 به 2400 مگاهرتز در Zen 5 با سرعت‌های DDR5-5600 به‌صورت بومی افزایش‌یافته است.

باوجود تمام تغییرات ساختاری، یک مادربرد خوب به‌راحتی می‌توان پتانسیل این پردازنده‌های را آزاد سازد. نباید از یاد برد که یکی از جذابیت‌های این نسل، راه‌های ارتباطی بسیار سریع مثل USB 4.0، منابع ذخیره‌سازی نسل 5 با لاین‌های جدا، فرکانس بیشتر رم‌ها، وای‌فای 7 و دیگر ویژگی‌ها است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

مانند همیشه در این بخش باید نگاهی به مشخصات کلیدی مادربرد داشته باشیم:

مشخصات کلیدی

طراحی و چیدمان

طراحی جعبه مانند همیشه بسیار خوب و خاص است و با یک نگاه ساده هم می توان متوجه شد که یک مادربرد با زیر برند AORUS را در جعبه داریم. رنگ های زنده و تصویر سازی خوب به همراه نشان بزرگ این زیر برند به سرعت نظر شما را جلب می‌کند. پشت جعبه هم تصویر کاملی از محصول به همراه ویژگی های کلیدی آن درج شده تا قبل از باز کردن جعبه هم بتوان از ظاهر و امکانات آن مطلع شد.

محتویات جعبه شامل مادربرد X870E AORUS ELITE WIFI7، دو عدد کابل SATA III، پد حرارتی اضافی برای M.2 SSD، آنتن WiFi 7 و بلوتوث، کانکتور G برای نصب آسان کانکتور پنل جلویی کیس، سه پیچ نصب M.2 و دفترچه راهنمای کاربر است و از درایورهاِ مادربرد خبری نیست. با این وجود پس از خرید باید به وب سایت گیگابایت و صفحه مادربرد رفته و از بخش Support درایورهای مورد نیاز را دانلود و نصب کنید.

هر زمان که مادربرد گیگابایت را بررسی می‌کنم، بر کانکتور G تأکید دارم. برای کسانی که آشنایی ندارند، کانکتور G یک براکت پلاستیکی کاربردی است که برای ساده‌کردن اتصال front panel طراحی شده است. اتصالاتی مانند کلید روشن/خاموش کیس، کلید ریست و چراغ درگیر بودن منبع ذخیره‌سازی از جمله اتصالات front panel هستند. این موضوع زمانی خود را نشان می‌دهد که در شرایط محدودیت فضا یا دید، اتصال این کانکتورها سخت و زمان بر است. با تخصیص پین‌های مشخص شده روی کانکتور G، می‌توانید به‌راحتی سیم‌های پنل جلویی خود را قبل از اینکه آنها را به مادربرد متصل کنید، وصل کنید. درحالی‌که سایر سازندگان درگذشته کانکتورهای مشابهی را معرفی کرده‌اند، گیگابایت به‌عنوان یکی از معدود مواردی است که به طور مداوم این مؤلفه راحت را با مادربردهای خود عرضه می‌کند. تشکر گیگابایت.

با نگاهی به X870E AORUS ELITE WIFI7 گیگابایت، یک طراحی یک‌دست خاکستری را می‌بینیم که همان زبان سری ELITE را یدک می‌کشد. نوشته‌های مختلف و نشان این زیر برند روی بخش‌های مختلف هیت‌سینک قرار گرفته و PCB به چاپ هماهنگی مجهز است. من همیشه مادربردهای AORUS را به دلیل طراحی پیچیده تحسین می‌کنم اما Elite مانند MASTER و EXTREME چندان پیچیده نیست هرچند همان المان‌ها و زبان طراحی را به کار می‌گیرد. البته دوست داشتم به دلیل پریمیوم بودن این لاین، نورپردازی برای هیت‌سینک I/O و VRM لحاظ می‌شد تا کاربر بیشتر درگیر جذابیت‌های بصری این مدل باشد.

با نگاهی به اطراف سوکت، قفل خنک‌کننده‌های استوک AMD و خنک‌کننده‌های سفارشی با فرمت استوک دیده می‌شود که برای استفاده از خنک‌کننده‌های بهتر، باید با بازکردن چهار پیچ این قفل استوک را حذف کنید. سوکت AMD هم پس از AYZEN 7000 به LGA تغییر پیدا کرد. تغییری شیرین و بهینه که هم قفل آسان‌تر و هم استرس کمتر را به کاربر تحمیل می‌کند.

اجزای انتقال برق و مدار قدرت یا رگولاتور ولتاژ را در اطراف سوکت پردازنده می‌توان به‌خوبی دید که یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای تشخیص مادربردهای پرچم‌دار، رده‌بالا، میان‌رده و اقتصادی است. البته اگر قرار بر نگاهی دقیق‌تر باشد، باید هیت‌سینک‌ها را از روی مادربرد جدا کرد که این کار را انجام می‌دهیم. جریان توسط دو کانکتور 8 پین به سمت مدار قدرت هدایت می‌شود پس در زمان انتخاب منبع تغذیه دقت کنید که حتماً پاور دو کانکتور 8 پین یا یک 8 پین دو چهار پین یا چهار چهار پین داشته باشد (این دو کانکتور 8 پین برای زیبایی نیست).

در اینجا ما یک طراحی مدار دیجیتال دوقلو 2+2+16 فاز داریم؛ بنابراین برای پردازنده ریل Vcore با چینش 8+8 فاز در طراحی برق موازی داریم یعنی 16 فاز این مدار قدرت مربوط به پردازنده است. مراحل انتقال در اینجا دارای آمپراژ 60 آمپر هستند، بنابراین در مجموع 960 آمپر برای پردازنده در دسترس خواهد بود. این میزان آمپر نه زیاد است نه کم، در واقع برای استفاده از پروفایل پیش‌فرض پردازنده این مقدار بسیار قابل‌توجه است و تا حدی می‌توان روی افزایش عملکرد هم حساب باز کرد؛ اما برای اورکلاکرهای حرفه‌ای، نیاز به مدار قدرت پرچم‌دار است. بقیه فاز های مدار قدرت مربوط به VCCGT برای گرافیک یکپارچه پردازنده و VCCAUX برای PCIe و کنترلر حافظه هستند.

روی مدار قدرت یا VRM پوشش هیت‌سینک‌های بزرگ دیده می‌شود. دو هیت‌سینگ با یک لوله حرارتی یا هیت پایپ 8 میلی‌متری به هم متصل هستند تا دفع حرارت سریع‌تر انجام شود. هیت‌سینک بزرگ‌تر، نه‌تنها وظیفه خنک‌سازی VRM را بر عهده دارد؛ بلکه به‌عنوان یک پوشش پنل I/O هم در نظر گرفته شده است که طراحی این بخش را یکپارچه و بهتر نشان می‌دهد. زیر این هیت‌سینک‌ها برای اتصال بهتر به ماژول‌های قدرت، ترمال پدهایی باقدرت انتقال حرارت بالا نیز دیده می‌شود. این هیت‌سینک‌ها طراحی متراکم یک‌دست ندارند، ساختار اصلی متشکل از تجمع باله‌ها در جهت‌های مختلف است تا با جریان‌پیداکردن هوا در بین باله‌ها، واکنش انتقال گرما ایجاد شود. گیگابایت به این هیت‌سینک‌ها VRM Thermal Armor Fins-Array می‌گوید.

با حرکت در بالای برد، هدرهای فن CPU OPT اختیاری و CPU fan اصلی 4 پین و هدر RGB آدرس پذیر 3 پین داریم. کمی آنطرف تر کلیدهای فزیزکی سفید رنگ روشن/خاموش و ریست قابل مشاهده است. زیر این کلیدها، نمایشگر دیجیتالی EZ Debug قرار گرفته تا با نمایش کدها، شما را از وضعیت سلامت قطعات و سیستم آگاه سازد.

در کنار این قابلیت‌ها، اسلات‌های DIMM رم را می‌توان دید، 4 اسلات DDR5 داریم که از حافظه DDR5 تا نهایت فرکانس 8200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کنند. همان‌طور که گفته شد، پشتیبانی از حافظه DDR5 در سری مادربردهای X870E بهتر از نسل قبل خواهد بود و جدا از اینکه می‌تواند از فرکانس های بیش از 8000MT/s پشتیبانی کند، اکنون می‌تواند تا 256 گیگابایت را با استیک‌های جدید 64 گیگابایتی پشتیبانی کند.

در امتداد لبه برد، اتصال برق ATX مادربرد 24 پین، هدر USB-C 3.2 Gen 2×2، هدر F_HDMI باقدرت خروجی تصویر 1920×1080@30 Hz، هدر USB 3.2 Gen 1 و چهار پورت SATA 6GB/s که در زاویه 90 درجه قرار دارند هم دیده می‌شود.

در پایین برد، بقیه کانکتورها و هدرها را پیدا خواهید کرد. از چپ به راست هدر صوتی HD، هدر نورپردازی بدون اتصال به پاور یا LED DEMO، دو کانکتور 3 پین ARGB، کانکتور 12 ولت RGB، هدر TMP، دو هدر USB 2.0، هدر USB 3.2، سه کانکتور 4 پین فن سیستم، در بالای آن جامپر Clear CMOS و در آخر هدر Front Panel قابل‌مشاهده است.

طراحی X870E AORUS ELITE WIFI7 هم مانند اکثر طرح‌های روز، پوشیده شده از پنل‌ها و هیت‌سینک‌های مختلف و بزرگ است. نکته قابل‌توجه این است که به دلیل لاین آپ بودن مادربرد، گیگابایت تمام اتصالات مهم را بدون نیاز به ابزار طراحی کرده است. هیت‌سینک‌های M.2، سالیدها و کارت گرافیک بدون کمترین زحمت روی این مادربرد اسمبل می‌شوند.

اولین درگاه M.2 دارای یک هیت‌سینک بزرگ با چگالی بالا است که با ترمال پدهای ضخیم، به پایداری حتی در سرعت‌های بالای انتقال داده هم کمک می‌کند. این هیت‌سینک دارای نوع اتصال M.2 EZ-Latch Click یا نصب بدون ابزار است که تنها با یک کلید فیزیکی آزاد شده و قابل‌استفاده است. همچنین SSDهایی که روی این مادربرد نصب می‌شوند هم بدون ابزار روی درگاه‌ها قرار می‌گیرند. گیگابایت این قابلیت را M.2 EZ-Latch Plus نام‌گذاری کرده است.

یک هیت‌سینک بزرگ دیگر با نام M.2 Thermal Guard Ext بین دو شکاف اسلات PCIe اول و دوم قرار گرفته که به نوشته بزرگ AORUS مجهز است. این هیت‌سینک بزرگ هم به باز/بست بدون ابزار مجهز است و در زیر خود سه درگاه M.2 را جای‌داده است. در مجموع روی این مادربرد چهار درگاه M.2 قرار گرفته که سه درگاه دارای رابط PCIe 5.0 x4/x2 است و یک درگاه هم با مدیریت چیپست دارای رابط PCIe 4.0 x4/x2 است.

در بخش اسلات‌های PCIe گیگابایت سنگ تمام گذاشته است. اسلات اول با رابط PCIe 5.0 x16 یک ساختار بسیار مستحکم دارد. این اسلات با نام PCIe UD Slot X از صدمات احتمالی در زمان اسمبل بد یا وزن بالای کارت‌های پرچم‌دار محافظت می‌شود. اسلات دوم و سوم دارای رابط PCIe 4.0 x4 هستند. نکته جالب، فاصله زیاد بین اسلات اول و دو اسلات دیگر است. در واقع زمانی که از کارت‌های پرچم‌دار استفاده می‌کنید، چهار اسلات از کیس اشغال می‌شود و اگر فاصله اسلات‌های PCIe روی این مادربرد کم بود، قادر به استفاده از اسلات‌های دوم و سوم نبودید.

نکته مهم دیگر قابلیت PCIe EZ-Latch Plus است که با کمترین زحمت می‌توان کارت گرافیک را از روی مادربرد جدا کرد. معمولاً قبل کارت گرافیک در انتهای اسلات PCIe قرار می‌گیرد؛ اما گیگابایت این قبل را پایین اسلات‌های رم طراحی کرده تا راحت‌تر و بدون زحمت کارت را از روی اسلات جدا کرد. این سیستم مکانیکی به‌خوبی کار خود را انجام می‌دهد و بسیار راضی‌کننده است خصوصاً اگر از کارت گرافیک‌های پرچم‌دار استفاده کنید.

پنل I/O یا ورودی/خروجی پشت مادربرد دارای یک شیلد از پیش نصب شده است که اسمبل راحت‌تر و ظاهری بهتر را به مادربرد می‌دهد. در این بخش شاهد تعداد مناسبی USB هستیم که دست کاربر را برای هر نوع استفاده‌ای باز می‌گذارد. از چپ به راست یک کلید Q-Flash Plus دیده می‌شود که حتی در زمان خاموش بودن سیستم هم می‌توان اقدام به به‌روزرسانی بایوس کرد. حتی اگر روی مادربرد پردازنده‌ای نصب نباشد هم قادر به به‌روزرسانی بایوس هستید. چهار پورت USB 2.0، چهار پورت USB 3.2 Gen 1، یک پورت HDMI، دو پورت USB4 با فرمت USB Type-C که جدا از انتقال دیتا با سرعت بالا، قادر به انتقال تصویر هم هستند، پورت شبکه RJ-45، دو پورت USB 3.2 Gen 2 که یکی از آنها برای اتصال فلش و قابلیت Q-Flash Plus مورداستفاده قرار می‌گیرد، کانکتور نصب آسان آنتن شبکه بی‌سیم یا EZ-Plug، دو جک 3.5 میلی‌متری صدا و کانکتور اپتیکال صدا یا S/PDIF در این بخش دیده می‌شود.

بایوس X870E AORUS ELITE WIFI7

گیگابایت رابط کاربری بایوس این نسل را بهینه کرده است و اکنون آن را UC BIOS یا User-Centered می‌نامد. این یک بایوس بسیار کامل است که گزینه‌ها و ویژگی‌های زیادی با رابط کاربری چشمگیر دارد. صادقانه این بایوس نسبت به قبل بسیار شگفت‌انگیز است.

بایوس و رابط کاربری آن بدون اینکه بداند شما در حالت پیشرفته قرار دارید یا حالت ساده، یک تجربه کاربری عالی را ارائه می‌کند. البته، مهم‌ترین پیشرفت‌های اولیه رابط کاربری در حالت EZ و گزینه‌های بهینه‌سازی آن است. بااین‌حال، فقط به این بهینه‌سازی‌ها محدود نمی‌شود. تنظیمات نظارت بر سلامت رایانه شخصی و تنظیم فن نیز عالی هستند. تنظیمات در بخش اورکلاک رم و اورکلاک و گزینه‌های PBO پردازنده بسیار دلپذیر است، فن‌ها به‌خوبی مدیریت می‌شوند و کوچک‌ترین تغییرات هم لیستی کامل دارند.

تست های X870E AORUS ELITE WIFI7

تست‌های رسانه بنچیمو براین‌اساس است که مادربرد را در شرایط و سناریوهای مختلف بسنجیم. تست‌هایی مانند بنچمارک‌های مصنوعی، رندرها، بازی، ذخیره‌سازی، رم، فشرده‌سازی، وب، مولتی مدیا و در نهایت دمای مهم‌ترین قطعات ساختاری یعنی VRM در این بررسی قابل‌مشاهده است.

سیستم تست