نسل جدید کارت گرافیک های انویدیا از خانواده Ada Lovelace معرفی شدند و پرچمدار آنها یعنی RTX 4090 هم اکنون در بازارهای بین المللی در حال فروش است. اما پس از معرفی این نسل و خصوصاً پرچمدار آنها، مهمترین سوال این بود که چرا RTX 4090 دارای چنین خنک کننده بزرگی است؟ و آیا لازم بود یک کارت گرافیک چهار اسلات از کیس را اشغال کند و وزنی بیش از 2 کیلوگرم داشته باشد؟
اگر نگاهی به گذشته نچندان دور داشته باشیم، به یاد داریم که پس از ورود RTX 3090 Ti به بازار با کارتی مجهز به خنک کننده ای بسیار بزرگتر و سنگین تر از RTX 3090 روبرو شدیم. همانطور که بارها اشاره کردیم، RTX 3090 Ti در واقع دستگرمی برای تولید نسل آینده کارت های انویدیا یعنی RTX 40 بود. با تولید RTX 3090 Ti، شرکت های تولیدکننده به توان حرارتی بالای کارت غلبه کردند اما تصور هم بر این بود که اگر کارتی مانند RTX 3090 Ti دارای چنین توان حرارتی و مصرفی انرژی است، پرچمداران نسل آینده چه هیولایی است؟
تفاوت عملکرد RTX 4090 و RTX 3090 در اجرای بازی ها با رزولوشن 8K
از آنجا که RTX 3090 Ti با تراشه 8 نانومتری سامسونگ دارای توان حرارتی یا توان مصرفی 450 وات بود، تصور می شد که با همین ساختار، RTX 4090 دارای حداقل 600 وات توان حرارتی باشد. اما نکته مهم این بود که تراشه 8 نانومتری سامسونگ با وجود عملکرد خیره کننده، به هیچ عنوان برای نسل آینده کارت گرافیک ها مناسب نبود. این تراشه های 8 نانومتری از سامسونگ اگر در نسل جدید کارت های انویدیا استفاده می شد، بسیاری از توان آن صرف اتلاف انرژی و گرما می شد و قطعاً 600 وات هم برای سفارشی های RTX 4090 کم بود. با این ذهنیت شرکت های تولیدکننده شروع به ایده پردازی برای طراحی خنک کننده های نسل RTX 40 کردند.
شاید بتوان گفت یکی از بهترین تصمیم های انویدیا در طول این سالها، کوچ کردن از تراشه های 8 نانومتری و نا کارآمد سامسونگ به تراشه های 4 نانومتری TSMC بود. بر اساس گزارش های به دست آمده، نه تنها تراشه های TSMC بسیار کارآمد تر از تراشه های سامسونگ هستند، بلکه کیفیت ساخت بسیار بهتری هم دارند. این نکته را باید بدانید که کیفیت ساخت تراشه که معمولا بر اساس bin شناخته می شود، خود به تنهایی می تواند بروی کارآمد بودن محصول نهایی تاثیر گذار باشد.
همانطور که در بالا گفته شد، تصور 600 وات بودن RTX 4090 در واقع از ساختار RTX 3090 Ti و تراشه سامسونگ آن برگفته شده بود. تراشه 8 نانومتری GA102 با اینکه یک تراشه عالی و قدرتمند بود اما هم رده آن در نسل جدید یعنی AD102 از ساخته های TSMC تا حدی کارآمد تر و دارای ساختاری بهتر است که توان حرارتی RTX 4090 را همچون RTX 3090 Ti بروی 450 وات نگه داشته است. این در حالی است که قدرت عملکردی آن نزدیک به دو برابر است. نکته جالب دیگر این است که ساختار حساب شده TSMC باعث افزایش فرکانس نسبت به نسل قبل است با اینکه در همان توان حرارتی می تواند فرکانسی در محدوده 3.0 گیگاهرتز، قابلیت اورکلاک بسیار عالی و عملکردی خیره کننده را ارائه کند.
حال می رسیم به سوال اول که آیا واقعاً لازم بود RTX 4090 به هیولایی با وزن بیش از 2 کیلوگرم تبدیل شود؟ جواب بسیار ساده است: خیر. در واقع لازم نبود RTX 4090 با چنین خنک کننده بزرگی راهی بازار شود. با وجود اینکه RTX 4090 دارای همان توان حرارتی 450 وات RTX 3090 Ti است، شرکت ها می توانستند از همان خنک کننده پرچمدار نسل قبلی استفاده کنند. درست است که RTX 4090 قادر است در نسخه های سفارشی بایوس 600 وات را به کار گیرد، اما در بنچمارک ها مشاهده کردیم که RTX 4090 حتی بدون اورکلاک و با همان توان 450 وات هم می تواند تا مدتها قدرتنمایی کند. به نظر نگارنده این خنک کننده های بزرگ تنها باید برای نسخه هایی خاص به منظور اورکلاک بیشتر استفاده می شد.
یکی دیگر از مواردی که این خنک کننده بزرگ را برای RTX 4090 نا مناسب می سازد، افزایش هزینه ساخت آن است. در واقع این خنک کننده بزرگ تنها دارای هیت سینک بسیار بزرگتر، بیس پلیت ضخیم تر و در کل فلزات بیشتر است که در نهایت قیمت تمام شده یک کارت گرافیک را بیشتر از نسخه های پیشین می کند. جدا از این موارد وزن بیش از دو کیلوگرم این سری از کارت گرافیک ها، مادربردهایی با برترین ساختار را هم در دراز مدت با مشکل روبرو می سازند. در آخر باید عنوان کنیم که خنک کننده بزرگتر RTX 4090، پرچمدار جدید انویدیا را بسیار خنک تر از نسل گذشته کرده، ظاهری بسیار جذاب و ارزشمند به آن بخشیده و قطعا می تواند طول عمر خنک کننده های فعال مانند فن ها را افزایش دهد زیرا به تنهایی قادر به دفع حرارت قابل توجهی است. اما مسئله مهم این است که این خنک کننده بزرگ هزینه ساخت را افزایش می دهد و در نهایت این خریدار است که با محدودیت های فضا و بودجه روبرو می شود.