RAM (رم) و ROM (رام) دو نوع از قطعات ذخیرهسازی هستند اما روشی که به کار میگیرند با یکدیگر متفاوت است. RAM یا حافظهی دسترسی تصادفی، یک حافظه فرار است که در حین اجرای کامپیوتر، دادهها را به صورت موقتی ذخیره میکند. این حافظه از سلولهای حافظه تشکیل شده است که به صورت تصادفی قابل دسترسی هستند. در هنگام خاموش شدن کامپیوتر، دادههای ذخیره شده در RAM از بین میروند. از سوی دیگر، ROM یا حافظهی فقط خواندنی، یک حافظه غیرفرار است که دادهها را به صورت دائمی ذخیره میکند.
این حافظه برای ذخیره کردن Firmware و برنامههای ضروری دیگری که کامپیوتر برای راهاندازی نیاز دارد، استفاده میشود. برخلاف RAM، دادههای ذخیره شده در ROM قابل تغییر یا پاک کردن نیستند. ROM کندتر از RAM اما امنتر از آن است. تفاوت کلیدی بین RAM و ROM سرعت در مقابل دوام است. RAM سریع اما موقتی است، در حالی که ROM کندتر اما دائمی است. درک تفاوت های بین RAM و ROM برای کاربران و تکنسینهای کامپیوتر مهم است.
اگر کامپیوتر نیاز داشته باشد که داده ها را به صورت موقت ذخیره کند و به سرعت به آن دسترسی پیدا کند، آنگاه از RAM استفاده میکند. RAM برای اجرای نرمافزارها، multitasking (چندوظیفهای) و بازی کردن مناسب است. از طرف دیگر، اگر نیاز داشته باشد تا داده ها را به صورت دائمی ذخیره کند و اطمینان حاصل کند که حتی زمانی که برق خاموش است، از دست نروند، آنگاه ROM را انتخاب میکند. از ROM برای ذخیره Firmware، BIOS و سایر فایل های سیستمی ضروری که برای راه اندازی کامپیوتر لازم هستند، استفاده میشود. غیر از وجود RAM به طور معمول ROM هم در سیستم هایی مانند تلفنهای هوشمند، تبلتها و سایر دستگاههای الکترونیکی استفاده میشود.
ارتقا و جایگزینی RAM و ROM دو فرآیند متفاوت هستند که میتوانند عملکرد یک کامپیوتر را بهبود بخشند. ارتقای RAM میتواند مقدار دادههایی که میتواند به طور همزمان ذخیره و دسترسی پیدا کند را افزایش دهد که این میتواند سرعت و عملکرد کامپیوتر را بهبود بخشد. جایگزینی ROM میتواند در صورت آسیب دیدن یا قدیمی شدن ROM فعلی مفید باشد، اما این کار به تنهایی عملکرد کامپیوتر را بهبود نمیبخشد. لازم به ذکر است که ارتقا و جایگزینی RAM و ROM نیاز به روشهای متفاوت دارند و باید با دقت انجام شوند تا از آسیب دیدن کامپیوتر جلوگیری شود.