خبرهای تازه حاکی از آن است که AMD در حال کار بروی تغییرات در سوکت جدید و پردازنده های جدید است. سوکت AM4 به عنوان یک سوکت محبوب بین کاربران به بازنشستگی نزدیک می شود. در این تحلیل قصد داریم تا به سوکت AM5 و پردازنده های نسل آینده AMD بپردازیم.
سوکت AM4 به دلیل پشتیبانی از نسل های مختلف پردازنده های AMD یکی از برترین سوکت های بازار بود. شاید در نسل های اول، محبوبیت بالایی در پردازنده های رایزن مشاهده نکردیم اما با ورود پردازنده های رایزن 3000 کفه ترازو AMD کمی سنگین شد. محبوبیت AMD در حال افزایش بود تا اینکه پردازنده های رایزن 5000 وارد بازار شد. این پردازنده ها نه تنها در بخش تولید محتوا و رندرینگ عملکرد بسیار بهتری داشتند، بلکه لقب برترین پردازنده گیمینگ را هم از اینتل ربوده بودند. پردازنده های Ryzen 5000 به واقع برترین پردازنده های دسکتاپی هستند که تا کنون معرفی شده است. حتی پردازنده های نسل 11 اینتل هم با وجود تغییرات ساختاری و IPC بهبود یافته نتوانستند از پس Ryzen 5000 برآیند.
سوکت AMD AM5
قطعا AMD نمی خواهد به این زودی از سوکت AM4 دست بکشد. به همین دلیل در نقشه راه این شرکت پردازنده هایی دیده می شد که به عنوان رفرش شده های نسل پنجم خود نمایی می کرد. به هر حال این سوکت در حال بازنشستگی است و به زودی نسل آینده سوکت این شرکت با نام AM5 معرفی می شود. سوکت AM5 را باید یک تحول عظیم برای قرمز پوشان AMD دانست.
یکی از بزرگترین تغییراتی که در سوکت AM5 اتفاق می افتد، تغییر سوکت PGA به سوکت LGA است. همانطور که می دانید پین های ارتباطی در پلتفرم های AMD در زیر پردازنده است در حالی که این پین های ارتباطی در پلتفرم اینتل بروی سوکت مادربرد است. قرارگیری پین ارتباطی در زیر پردازنده مشکلاتی را در زمان اسمبل به وجود می آورد. یکی از بزرگترین مشکلات این است که در زمان اسمبل پردازنده های AMD و حتی در زمان در دست گرفتن، ممکن است پین ها کج شده و یا شکسته شوند. این در حالی است که پین های قرارگرفته بروی سوکت مادربرد کمی ساختار محکم تری دارند و حتی در صورت بروز مشکل، راحت تر تعمیر می شوند.
تغییر سوکت PGA به سوکت LGA به این معنی است که پین های ارتباطی از زیر پردازنده حذف شده و بروی سوکت مادربرد قرار می گیرد. پلت فرم AM5 از سوکت LGA 1718 بهره می برد و همانطور که از نامش پیداست، از 1718 پین تشکیل شده است که با پردازنده در تماس هستند. این سوکت در واقع 18 پین بیشتر از سوکت LGA 1700 اینتل دارد که از پردازنده های نسل بعدی Alder Lake پشتیبانی می کند.
پردازنده های Ryzen 6000
نقشه راه AMD در بخش پردازنده ها روشن و واضح است اما در این میان یک موضوع گمراه کننده وجود دارد. پردازنده های Ryzen 5000 با نام رمز Vermeer شناخته می شوند. این نسل از پردازنده ها با ساختار 7 نانومتری و پشتیبانی از سوکت AM4، یکی از برترین های AMD تا به امروز هستند. همانطور که قبلا گقتیم AMD قصد ندارد از سوکت محبوب AM4 به این زودی دست بکشد. به همین دلیل پیش بینی می شد قرمز پوشان نسخه رفرش شده پردازنده های Ryzen 5000 را با نام Ryzen 5000XT معرفی کند. این پردازنده ها با نام رمز Warhol شناخته می شوند که در ادامه به آن می پردازیم.
پردازنده های Warhol بر اساس شایعه ها دارای معماری +Zen 3 و ساختار 6 نانومتری هستند. این پردازنده ها می توانند آخرین تلاش AMD برای استفاده از سوکت AM4 باشند. بر اساس گفته ها این نسل قادر است تا IPC بهبود یافته در حد 2 تا 3 درصد را ارائه کند. در این سری از پردازنده ها همچنان شاهد حضور DDR4 و PCIe 4.0 هستیم که از این رو تفاوتی با Ryzen 5000 ندارد. تا این مرحله همه موارد جذاب و قابل پیش بینی است اما AMD با تغییر مسیر ما را شگفت زده کرد. شنیده ها حاکی از آن است که AMD یا معرفی و تولید سری Warhol را به تعویق انداخته است و یا این پروژه را لغو می کند.
اما جانشین اصلی Ryzen 5000 یا سری Vermeer، پردازنده های Raphael هستند. این نسل از پردازنده های AMD با فرایند ساخت 5 نانومتری، به معماری Zen 4 مجهز هستند. در واقع پردازنده های Raphael اولین نسل از پردازنده ها به همراه سوکت AM5 هستند که احتمالا در سال 2022 معرفی می شوند. همانطور که در خبرهای قبلی به آن اشاره کرده ایم، پردازنده های نسل 12 اینتل یا Alder Lake اولین پلتفرمی است که از DDR5 و PCIe 5.0 استفاده می کند. با این وجود احتمال می دهیم که پردازنده های نسل 12 اینتل بتوانند پس از دو نسل، رقیب قرمز پوش را مغلوب کنند و لقب برترین پردازنده گیمینگ را از Ryzen 500 پس گیرند. البته احتمال هم می دهیم که همچنان پردازنده های Ryzen 9 گزینه مناسب تری برای رندرینگ و تولید محتوا باشند.
با این پیش زمینه می رویم به سراغ نسل آینده پردازنده های AMD. پردازنده های Raphael همچون پلتفرم جدید اینتل یعنی Alder Lake از رم های DDR5 پشتیبانی می کنند. اما تا کنون در خبرها و نقشه راه AMD، این نسل با DDR5 و PCIe 5.0 خودنمایی می کرد. حال در جدیدترین اخبار منتشر شده مشخص شده است که پردازنده های Raphael به PCIe 5.0 مجهز نیستند و همچنان پایبند PCIe 4.0 هستند. شرکت AMD برای این تغییر، دلیلی دارد که هم منطقی و هم قابل پذیرش است. برای نبود PCIe 5.0 اینطور عنوان شده است که فعلا نه کارت گرافیک ها و نه سالیدها به این فناوری مجهز هستند. قطعاً PCIe 5.0 پهنای باند بیشتری نسبت به PCIe 4.0 دارد اما زمانی که قطعه سازگاری برای آن ساخته نشده باشد، این پهنای باند کارایی ندارد. البته اگر AMD احساس کند به این رابط نیاز دارد، آن را می تواند در یک نسل میانه اضافه کند.
شاید یکی از مهمترین تغییرات انجام شده در نسل جدید پردازنده های Ryzen، وجود تراشه گرافیکی یکپارچه در پردازنده است. یکی از مشکلات و کمبودهایی که در نسل های مختلف رایزن دیده می شد، نبود تراشه گرافیکی است. تنها پردازنده های موبایلی Ryzen و سری Renoir به تراشه گرافیکی مجهز هستند. شرکت AMD قصد دارد تا تراشه گرافیکی RDNA2 را در پردازنده های جدید، جایگزین تراشه گرافیکی Vega کند. این تغییرات قطعا می تواند توان پردازش گرافیکی را به سطح جدیدی برساند به طوری که گیمرها بدون کارت گرافیک مجزا به راحتی بازی ها را با فریم ریت مناسب اجرا کنند.
چیپ ست X670
چیپ ست X570 یکی از پرمصرف ترین چیپ ست های دسک تاپی بود. این PCH با توان حرارتی 15 وات، نزدیک به دو برابر نسل قبل یعنی X470 توان حرارتی داشت. به همین دلیل تولیدکنندگان مادربرد چاره ای نداشتند جز استفاده از خنک کننده فعال در PCH. اما AMD سال گذشته اعلام کرد که چیپ ست نسل آینده را با توان حرارتی کمتری تولید می کند. توان حرارتی کمتر چیپ ست نه تنها مصرف انرژی و دمای کمتری را ارائه می کند بلکه در صورت وجود گرد و خاک و مسدود شدن PCH، با مشکل طول عمر کوتاه دست و پنجه نرم نمی کند.
چیپ ست X670 به عنوان جانشین X570 خطوط ارتباطی را بهتر مدیریت می کند و البته در این بخش قدرتمند تر از نسل گذشته عمل می کند. به همراه این پلتفرم شاهد مدیریت دو کانال رم DDR5 هستیم. با این وجود بر اساس نوع مادربرد، دو یا چهار اسلات DIMM از نوع DDR5 را انتظار داریم. رم های DDR5 با سرعت 4800 مگاهرتز تا 10000 مگاهرتز روانه بازار می شوند که البته به مرور زمان تکامل پیدا می کنند. رم های DDR5 در کنار سرعت بالا، مصرف انرژی کمتری دارند اما بر خلاف تصور، زمان تاخیر بسیار بالایی دارند که این موضوع هم به نوع مدیریت رم های DDR5 مربوط می شود.